پستان ها ساختارهایی دوگانه هستند که در فاسیای سطحی دیواره قدامی قفسه سینه قرار دارند.

تکامل واقعی پستان (thelarche) در زنان و در سن بلوغ (در حدود 10 سالگی) تحت تأثیر هورمون های استروژن و پروژسترون آغاز می شود.

قبل از بلوغ،  چه در زنان و چه در مردان، پستان فقط از چند مجرا درون استرومای بافت همبند (Connective Tissue Stroma) تشکیل شده است.

در زنان ، پستان ها حاوی غدد پستانی (mammary glands) نیز هستند.

غدد پستانی ساختارهای اصلی موثر در شیردهی هستند. (همچنین غده پستانی یک غده ی جانبی در سیستم تولید مثل زن به شمار می آید)

 

آناتومی سطحی (Surface Anatomy):

پستان در دیواره قدامی قفسه سینه واقع شده است.

پستان به شکل نیمکره و با کشیدگی به سمت زیر بغل (axilla) است و با افزایش سن آویزان تر می شود.

پستان از حدود سطح دنده دوم تا دنده هفتم در خط میانی کلاویکل (midclavicular line) و از لبه بیرونی استرنوم تا خط میانی زیربغل (midaxillary line) کشیده می شود و روی عضلات سینه ی بزرگ (pectoralis major)، سراتوس قدامی (serratus anterior) و عضله ی راست شکمی (rectus abdominis) قرار می گیرد.

رشته هایی از بافت همبند فیبروزی (رباط های کوپر یا Cooper’s ligaments) از پوست روی پستان تا دیواره زیرین قفسه سینه کشیده شده و نقش حمایتی دارد.

پستان حاوی 12 الی 15 مجرای اصلی است که به نوک سینه (nipple) تخلیه می شوند

پستان را می توان به دو ناحیه مختلف تقسیم کرد:

 

بدنه ی دایره ای (Circular body) – بزرگترین و برجسته ترین قسمت پستان.

 

دم زیر بغلی (Axillary tail) – قسمت کوچکتر، از لبه بیرونی-تحتانی عضله سینه ای بزرگ تا حفره ی زیربغلی امتداد می یابد.

 

در مرکز پستان nipple قرار دارد که بیشتر از الیاف عضله صاف تشکیل شده است. اطراف nipple منطقه ای از پوست حاوی رنگدانه قرار دارد که به آن areolae گفته می شود.

غده های چربی زیادی در داخل areolae وجود دارد که در دوران بارداری بزرگ می شوند و ماده روغنی را ترشح می کنند که به عنوان یک لایه محافظ برای نوک پستان عمل می کند.

آناتومی پستان (breast anatomy)

ساختار داخلی پستان:

پستان از غدد پستانی(mammary glands) تشکیل شده است که توسط یک استرومای بافت همبند (Connective Tissue Stroma) احاطه شده است.

 

غدد پستانی(mammary glands):

غدد پستانی غدد عرقی اصلاح شده هستند. آنها از یک سری مجاری و لوبهای ترشحی (بین 15 تا 20 عدد) تشکیل شده اند.

 

هر لوبول (که متشکل از آلوئول های زیادی است) توسط یک مجرا به نامlactiferous duct تخلیه می شوند.

این مجاری در نوک پستان (nipple) همگرا می شوند.

در دوران بارداری ، واحدهای لوبولار مجرای ترمینال تحت تأثیر افزایش سطح استروژن ، پروژسترون و پرولاکتین تکثیر می شوند. شیر در نتیجه ترشح پرولاکتین و اکسی توسین از هیپوفیز در پاسخ به مکیدن تولید می شود.

استرومای بافت همبند (Connective Tissue Stroma):

استرومای بافت همبند یک ساختار پشتیبان است که غدد پستانی را احاطه کرده است. این ماده دارای یک جزء فیبروزی و یک جزء چربی است.

 

استرومای فیبروزی برای تشکیل رباط های کوپر متراکم می شود. این رباط ها دو عملکرد اصلی دارند:

پستان را به پوست و فاسیای پکتورال وصل می کند و آن را محکم نگه می دارد.

لوبولهای ترشحی پستان را از هم جدا می کند.

 

فاسیای پکتورال:

 

یک ورق مسطح از جنس بافت همبند که به عنوان یک نقطه اتصال به عضله سینه ای بزرگ برای رباط های تعلیق عمل می کند.

قاعده پستان بر روی فاسیای پکتورال قرار دارد

یک لایه از بافت همبند سست بین پستان و فاسیای پکتورال وجود دارد که به فضای ترمیمی(retromammary space) معروف است. این یک فضای بالقوه است ، که اغلب در جراحی پلاستیک استفاده می شود.

نوسانات غلظت استروژن و پروژسترون قبل و بعد از یائسگی منجر به ایجاد تغییرات آتروفیک در اجزای بافت غده ای (glandular) و بافت همبند (connective tissue) پستان می شود.

 

عروق:

تأمین شریانی به قسمت داخلی پستان  از طریق شریان داخلی قفسه سینه یا internal thoracic artery (که به عنوان شریان پستانی داخلی یا internal mammary artery نیز شناخته می شود) و شاخه ای از شریان ساب کلووین (subclavian artery) است، انجام می شود.

 

قسمت جانبی پستان از چهار شریان خون دریافت می کند:

اسامی وریدهای پستان با شریانها مطابقت دارند و خون وریدی پستان سرانجام به وریدهای  زیر بغلی (axillary) و ورید های سینه ای داخلی (internal thoracic veins) می ریزند.

آناتومی پستان (breast anatomy)

آناتومی پستان (breast anatomy)

تخلیه لنفاوی:

تخلیه لنفاوی پستان به دلیل نقش آن در متاستاز سلولهای سرطانی از اهمیت بالینی بالایی برخوردار است.

 

سه گروه گره های لنفاوی وجود دارد که لنف را از بافت پستان دریافت می کنند:

گره های زیر بغلی یا axillary nodes (75٪) ،

گره های اطراف استرنوم یا parasternal nodes (20٪)

گره های بین دنده ای خلفی یا posterior intercostal nodes (5٪).

 

پوست پستان نیز تخلیه لنفاوی انجام میدهد:

نوک پستان و آرئولا – به شبکه لنفاوی subareolar تخلیه می شود.

سایر نقاط پوست پستان – به گره های زیر بغلی ، تحتانی عمقی گردن (inferior deep cervical) و زیر کلاویکلی (infraclavicular) تخلیه می شود.

 

تامین عصب:

پستان توسط شاخه های جلدی قدامی و جانبی اعصاب بین دنده ای چهارم تا ششم تحریک می شود. این اعصاب حاوی فیبرهای عصبی حسی و اتونوم هستند (الیاف اتونوم تنظیم کننده عضلات صاف و عروق خونی است).

 

لازم به ذکر است که اعصاب، ترشح شیر را کنترل نمی کنند. این امر توسط هورمون پرولاکتین تنظیم می شود که از غده هیپوفیز قدامی ترشح می شود.

 

نکته بالینی:

سرطان پستان بعد از سرطان ریه، بیشترین آمار مرگ و میر را داراست.

تظاهرات رایج مرتبط با سرطان پستان به دلیل انسداد تخلیه لنفاوی است. لنف اضافی در بافت زیر جلدی ایجاد می شود و در نتیجه تظاهرات بالینی مانند انحراف و انقباض نوک پستان و برجسته شدن پوست ایجاد می شود که این امر باعث کشش در رباط های تعلیق و کوتاه شدن آنها می شود.

 

متاستاز معمولاً از طریق غدد لنفاوی رخ می دهد و باعث سفت شدن و ثابت ماندن آنها می شود.

بیشترین درگیری در غدد لنفاوی زیر بغلی دیده می شود.

همچنین، سلولهای سرطانی می توانند در نقاط دوردست مانند کبد ، ریه ها ، استخوان ها و تخمدان ها گسترش یابد.

 

برای ارزیابی یک بیمار مشکوک به سرطان پستان ، ارزیابی سه گانه انجام می شود. این شامل معاینه بالینی ، تصویربرداری با استفاده از ماموگرافی و سونوگرافی و در نهایت بیوپسی است.

 

staging سرطان پستان از سیستم I-IV یا سیستم Tumour Node Metastasis (TNM) استفاده می کند.

 

درمان جراحی با رادیوتراپی کمکی گزینه درمانی توصیه شده است. این عمل با دقت بالا انجام می شود و هدف تنها از بین بردن بافت تغییرشکل یافته است. در صورت عدم موفقیت این مسئله در نظر گرفته می شود که ماستکتومی بهترین گزینه است. همچنین، شیمی درمانی برای بهبود میزان بقا کمک کننده است.

 

منابع:

Teachmeanatomy.info

Netter atlas of anatomy

Applied radiological anatomy